Co to jest psychoterapia
Psychoterapia to słowo pochodzenia greckiego: psyche (dusza) oraz therapein (leczyć). W praktyce psychoterapia oznacza pomoc w sytuacji gdy przyczyną trudności emocjonalnych i somatycznych są uwarunkowania których niejednokrotnie osoba doświadczająca ich, nie uświadamia sobie, bądź nie jest w stanie sama, bez pomocy zneutralizować, wrócić do równowagi, szczęścia i wziąć odpowiedzialność za proces swojego rozwoju.
W powszechnym rozumieniu psychoterapię ujmuje się jako metodę pomagania. Istota tej pomocy polega na intencjonalnym stosowaniu zaprogramowanych oddziaływań psychologicznych. Osoba wyszkolona w tym zakresie wykorzystuje swoje umiejętności w procesie niesienia pomocy psychologicznej osobom doświadczającym trudności emocjonalnych.
Psychoterapia jest procesem prowadzącym do głębszego zrozumienia siebie, swojego życia oraz innych ludzi. Uświadomienie sobie naszych wewnętrznych mechanizmów pozwala uzyskać nad nimi kontrolę, a tym samym zmienić nasz sposób zachowania i postrzegania siebie, innych ludzi oraz swoich problemów.
Psychoterapia jest procesem, podczas którego w człowieku zachodzi zmiana. Zmiana ta powinna być dobrowolna, stąd jej tempo i zakres zależą od gotowości do poddania sie zmianom.
Psycholog towarzyszy klientowi w poszukiwaniu rozwiązań, ukierunkowuje i daje wsparcie w pracy nad rozwojem osobowości.
Rozwój osobowości to przekraczanie własnych ograniczeń z jednej strony a z drugiej uruchamianie własnych indywidualnych zasobów a więc predyspozycji i talentów. Człowiek jeżeli się nie rozwija to cierpi. Zwykle też szuka sposobów ucieczki przed tym cierpieniem. Jeżeli nie jest w stanie pomóc sobie sam – korzysta z pomocy innych. Może to być terapeuta. Niestety formami „ucieczki” przed cierpieniem są też inne niekonstruktywne drogi, takie jak alkohol, narkotyki, agresja, autoagresja. Aby tego uniknąć warto skorzystać z profesjonalnej pomocy.
Psychoterapia może być krótko i długoterminowa.
→ Psychoterapia krótkoterminowa nastawiona jest na rozwiązanie konkretnego problemu np. kryzysu osobistego, kryzysu w związku, konfliktu w relacjach, konieczności podjęcia ważnej decyzji życiowej …i trwa około dziesięciu sesji.
→ Psychoterapia długoterminowa natomiast dotyczy poważniejszych problemów i zaburzeń, które są efektem doświadczonych traum i stresów głównie na wczesnych etapach rozwoju, nastawiona jest na głębokie poznanie siebie i gruntowną zmianę w życiu. Trwa zazwyczaj od kilku do nawet kilkudziesięciu miesięcy. Psycholog wraz z klientem na pierwszych spotkaniach ustalają na jaki rodzaj terapii zostanie zawarty kontrakt.
Ja w swojej pracy korzystam z różnorodnych technik i metod wypracowanych przez psychologię na przestrzeni kilku dziesięciu lat. Jednak podstawą mojej pracy jest PCA a więc Podejście Skoncentrowane na Osobę (Carla Rogersa) metoda stosowana w Psychoterapii humanistyczno-egzystencjalnej, która zakłada, iż człowiek jest istotą wolną a więc ma zdolność wyboru oraz przyjmowania odpowiedzialności za swoje czyny. Według tej koncepcji człowiek sam decyduje o sobie, w dodatku zupełnie świadomie. Objawy czy zaburzenia rozumiane są jako trudność pojawiająca się w momencie osłabienia zdolności do „tworzenia” samego siebie. W podejściu tym zakłada się, iż każdemu zdarzają się takie chwile, ale jednocześnie że niekiedy człowiek nie jest na tyle silny, aby sobie z nimi poradzić. Terapeuta jest więc potrzebny do tego, aby wspierać i pomagać w przezwyciężeniu trudności.
Podstawą w „Podejścia Skierowanego na Osobę” jest:
- empatia, zdolność terapeuty do wczuwania się i komunikowania swojego zrozumienia klientowi w taki sposób, by to zauważył i poczuł,
- akceptacja klienta bez względu na przejawiane podczas spotkania zachowania, pozytywny do niego stosunek, demonstrowany do niego szacunek bez stawiania warunków, altruistyczna serdeczność,
- autentyczność, nieukrywanie przez terapeutę własnych, prawdziwych reakcji.
Zainteresowanie okazywane osobie z którą pracuję, szczerość, zdolność wczuwania się w jej doświadczenia, wytwarzają atmosferę, w której czuje się ona bezpieczna. W takich warunkach może wyrazić dotychczas ukrywane, uczucia, problemy, przeżycia, mówić o traumach, stresach. Pozwala to osobie, która szuka pomocy zrozumieć własne doświadczenia, zintegrować z własnym „JA”. Psychoterapia ułatwia więc poznawanie samego siebie. W ten między innymi sposób uruchomiony zostaje proces pozytywnego rozwoju. Terapia „PCA” jest względnie krótkotrwała. Ogranicza się do kilku miesięcy.
Podejście Skoncentrowane na Osobę jasno określa elementy „zdrowej” relacji terapeutycznej, a więc:
Ja – terapeuta – doradca w relacji z klientem:
- Otwarcie omawiam swoje cele, zamiary i intencje,
- Ponoszę odpowiedzialność wobec klienta a nie za niego,
- Nie manipuluję klientem, jakkolwiek sama jestem przygotowana na bycie obiektem manipulacji,
- Nie twierdzę, że wiem, co jest „dobre” dla klienta,
- Wyraźnie określam to, co jestem gotowa oferować klientowi na poszczególnych etapach procesu,
- Jestem oddana sprawie, w pełni skoncentrowana, empatyczna, akceptująca,
- Pragnę, aby klient czuł się wolny, bezpieczny, w pełni akceptowany, motywowany do rozwoju.
Moje wykształcenie, uzyskanie tytułu doktora w zakresie pomocy w rozwoju, ciągłe szkolenia, 30 letnia praca naukowo – dydaktyczna oraz 20 lat praktyki w pracy z klientami daje mi szansę również na stosowanie w miarę potrzeby i innych podejść do realizowania zadań w pracy z klientem a mianowicie z:
⇒ Psychoterapii psychoanalitycznej która zakłada, że źródło problemów tkwi w podświadomości pacjenta do której nie ma on dostępu, a bezpośrednią przyczyną zaburzeń jest wewnętrzny konflikt. Oznacza to, że możemy przeżywać uczucia, z którego nie zdajemy sobie sprawy, możemy posiadać nieświadome przekonania w istotny sposób wpływające na nasze postępowanie. Terapia polega na uświadomieniu sobie nieświadomych myśli i emocji i usuwaniu mechanizmów obronnych, które tworzy nieświadomość, aby bronić dostępu do siebie. Jest to więc terapia raczej długoterminowa, niedyrektywna i oparta na przekonaniu, że aby zmieniło się to co na zewnątrz, trzeba najpierw zmienić to, co wewnątrz.
⇒ Psychoterapii poznawczo- behawioralnej która może trwać kilka miesięcy (w przypadku głębszych zaburzeń terapia może trwać nawet kilka lat). Stosowana w przypadku lęków, nerwic, fobii. Z punktu widzenia koncepcji behawiorystycznych należy wyróżnić dwie grupy zaburzeń zachowania: występowanie zachowań niepożądanych oraz brak zachowań pożądanych. Do nieprzystosowawczych zachowań należą czynności natrętne, na przykład nadmierne i częste, zajmujące nawet kilka godzin dziennie mycie rąk, układanie przedmiotów, sprzątanie, wycieranie kurzu itp. Deficyt w zakresie zachowań pożądanych może się wyrażać na przykład – unikaniem kontaktów z ludźmi, nieumiejętnością prowadzenia rozmowy, milczeniem podczas przebywania z innymi. Psychoterapia behawioralna oparta jest na teorii uczenia się oraz teorii wymiany społecznej.
Psycholog behawiorysta rozumie objaw jako nawyk wykształcony w procesie uczenia. W tym rozumieniu zaburzenia powstają więc na drodze wyuczenia się nieprawidłowych zachowań. Terapeuta nie szuka tu ukrytych przyczyn, najważniejsze dla niego jest to, co obserwowalne. Celem psychoterapii jest zmiana niepożądanych zachowań. Psycholog jest dyrektywny, występuje często w postaci modela, który modeluje (kształtuje) prawidłowe nawyki. Terapia jest raczej krótkoterminowa…
Psychoterapię poznawczo-behawioralną stosuję w problemach lękowych, depresji, zaburzeniach osobowości. W koncepcji tej uważa się, iż niewłaściwy sposób postrzegania i interpretacji zdarzeń, doprowadza do wyuczenia się niepożądanych zachowań. Psychoterapia polega na modyfikacji, przekształceniu treści myślenia, w konsekwencji czego dochodzi do modyfikacji zachowań i uczuć związanych z tymi zachowaniami. To również terapia dyrektywna i raczej krótkoterminowa.
⇒ Psychoterapii systemowej stosowana jest do terapii małżeństw przeżywających kryzys i do pracy z rodzinami, dziećmi i młodzieżą. Rodzina nie jest sumą pojedynczych wchodzących w jej skład osób, ale stanowi całość i objawy chorobowe u jednego z członków rodziny są symptomem patologii całego systemu. Uznaje, że nie można rozpatrywać człowieka w oderwaniu od środowiska, w którym żyje, od kontekstu społecznego.
Psychoterapia ta zakłada istnienie różnych systemów, z których jednym z najważniejszych jest system rodzinny. Problemy czy zaburzenia mogą pojawić się np. na skutek zakłóconej komunikacji w rodzinie czy zaburzeń w strukturze rodziny. Celem terapii jest zmiana całego zaburzonego systemu, a nie zmiana jednego z jej członków np. dziecka. Ważnym elementem w pracy z rodziną jest dla mnie nauczenie prawidłowej, rozwojowej a zarazem otwartej komunikacji w interakcjach miedzy poszczególnymi członkami rodziny.
Osoby korzystające u mnie z psychoterapii i doświadczające pozytywnych efektów, często decydują się na dalszy kontakt ze mną, po to, by realizować z powodzeniem z swoje cele życiowe na wszystkich płaszczyznach życia, mieć wsparcie, podtrzymać motywacje do rozwoju. Ten rodzaj zadań i celów realizowanych z doradcą rozwoju osobistego nazywany jest COACHING.